Η εμπιστοσύνη ως συναισθηματική διάσταση στις σχέσεις.
Πρόσφατα είχα μια συνάντηση με έναν πελάτη μαζί με τον συνεργάτη μου σχετικά με ένα έργο που είχαμε παραδώσει. Συζητήσαμε αρκετά θέματα και κάποια στιγμή ο πελάτης μου είπε «έχετε αποκτήσει απόλυτη εμπιστοσύνη από κάθε άτομο και στις έξι ομάδες». Ο συνεργάτης μου ένιωθε περήφανος και άρχισε να με επαινεί. Ένιωσα ευγνώμων και έκπληκτη ταυτόχρονα. Νομίζω ότι είμαι αρκετά τυχερή που έχω ακούσει αυτό το σχόλιο από πελάτες και συνεργάτες μου πολλές φορές στη ζωή μου.
Ο Σκωτσέζος συγγραφέας και κληρικός, George Mac Donald, έγραψε: «Το να εμπιστεύεσαι είναι καλύτερο κομπλιμέντο από το να αγαπάς » και ίσως να είναι. Μια ερώτηση αρχίζει να σχηματίζεται: «τι κάνει τους ανθρώπους να με εμπιστεύονται;»
Στην πραγματικότητα, ποτέ δεν προσπαθώ να κάνω τους ανθρώπους να με εμπιστεύονται. Κάνω και λέω αυτό που νομίζω σωστό χωρίς να σκέφτομαι ποτέ πώς πρέπει να κερδίσω την εμπιστοσύνη τους. Και φυσικά, επειδή δεν κάνω καμία προσπάθεια να γίνω αρεστή, αλλά λέω αυτό που πραγματικά πιστεύω, δεν με συμπαθούν όλοι, πράγμα πολύ λογικό.
Ορισμός της εμπιστοσύνης
Αναζητώντας το «πώς να οικοδομήσουμε εμπιστοσύνη» στο Google εμφανίστηκαν 660.000.000 αποτελέσματα. Το “τι είναι εμπιστοσύνη” εμφάνισε 1.970.000.000 αποτελέσματα. Φαίνεται ότι η εμπιστοσύνη είναι μια μεγάλη ανησυχία για τους ανθρώπους που προσπαθούν να την ορίσουν και να βρουν τρόπους να την χτίσουν σε κάθε είδους σχέσεις.
Η εμπιστοσύνη είναι το θεμέλιο μιας σχέσης είτε προσωπικής είτε επαγγελματικής και αποτελεί τη βάση όλων των μορφών οργάνωσης: οικογένεια, πόλη, κοινότητα, κράτος, εταιρία, σύλλογος, ομάδα.
Όταν οι πρωτόγονοι άνθρωποι άρχισαν να δημιουργούν κοινότητες άρχισαν να χτίζουν εμπιστοσύνη. Η συνεργασία για να πετύχουν ένα αποτέλεσμα για την επιβίωσή τους, το κυνήγι και ο πόλεμος που έκαναν μαζί απαιτούν εμπιστοσύνη. Κάθε δραστηριότητα που ασκείται από ανθρώπους «μαζί» βασίζεται στην εμπιστοσύνη. Η «ενότητα» είτε ως κοινότητα είτε ως πόλη ή ομάδα απαιτεί κάποια μορφή εμπιστοσύνης ως βασική ουσία.
Ένας ορισμός είναι:
εμπιστοσύνη η [embistosíni] Ο30 (χωρίς πληθ.) :
1.η πίστη, η βεβαιότητα κάποιου ότι ένα συγκεκριμένο πρόσωπο έχει ορισμένη ικανότητα ή ιδιότητα (εντιμότητα, ειλικρίνεια συναισθημάτων, εχεμύθεια κτλ.): Aπόλυτη / τυφλή / αμοιβαία ~. Έχω ~ σε κπ. Εμπνέω σε κπ. ~. Kερδίζω / αποκτώ / χάνω την ~ κάποιου. Εκφράζω / δείχνω την ~ μου προς κπ. Περιβάλλω κπ. με την ~ μου. Tου είχε τόση ~, που δε ζήτησε απόδειξη παραλαβής. Έχω ~ στην εχεμύθειά σας / στους λόγους σας. Γιατί δε μου λες τι σχεδιάζεις; δε μου έχεις ~; Aποδείχτηκε ότι δεν είναι άξιος της εμπιστοσύνης μας. Πρόσωπο κοινής εμπιστοσύνης, προς το οποίο έχουν όλοι εμπιστοσύνη. (έκφρ.) χαίρω* της εμπιστοσύνης κάποιου.
2. (πολ.) η στήριξη μιας κυβέρνησης από το κοινοβούλιο, η έγκριση του κυβερνητικού προγράμματος από αυτό: H κυβέρνηση απολαμβάνει της εμπιστοσύνης του κοινοβουλίου. Ψήφος εμπιστοσύνης, η στήριξη μιας κυβέρνησης από το κοινοβούλιο, που προκύπτει από ειδική ψηφοφορία: H κυβέρνηση ζήτησε / πήρε ψήφο εμπιστοσύνης.
(από το https://www.greek–language.gr/greekLang/index.html)
Όπως ορίζεται παραπάνω, η εμπιστοσύνη μπορεί να είναι σχετική με μια ιδιότητα που χαρακτηρίζει το πρόσωπο (χαρακτήρας) ή σχετική με μια ικανότητά του σε κάτι. Για αυτό και οι δυο αυτές διαστάσεις μας δείχνουν εντελώς διαφορετικούς τύπους εμπιστοσύνης.
Προσωπική εμπιστοσύνη vs. Επαγγελματική εμπιστοσύνη
Στον πρώτο ορισμό, η εμπιστοσύνη αφορά στην προσωπικότητα ενώ στον δεύτερο αφορά στην ικανότητα, η οποία είναι τεχνική και μετρήσιμη. Η ανάπτυξη ικανοτήτων, δεξιοτήτων, γνώσεων και η υιοθέτηση συγκεκριμένων συμπεριφορών θα οδηγήσουν στην οικοδόμηση επαγγελματικής εμπιστοσύνης. Η ανάπτυξη επαγγελματισμού θα οδηγήσει επίσης στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης. Ο επαγγελματισμός και οι συμπεριφορές που τον αποτελούν οδηγούν στη δημιουργία εμπιστοσύνης στο περιβάλλον του ατόμου. Οι πελάτες, οι συνάδελφοι και οι διευθυντές μπορούν να αναγνωρίσουν ένα άτομο που είναι αποτελεσματικό στη δουλειά και το εμπιστεύονται για αυτό. Η επαγγελματική εμπιστοσύνη είναι πολύ σημαντική και ζωτικής σημασίας για τη δημιουργία μιας επιχείρησης και την επίτευξη αποτελεσμάτων και επομένως οι άνθρωποι που είναι σοβαροί επαγγελματίες απολαμβάνουν την εμπιστοσύνη στις ικανότητες και τις δεξιότητές τους.
Από την άλλη πλευρά, η εμπιστοσύνη ως συναισθηματική και βαθύτερη διάσταση σε οποιαδήποτε σχέση υπερβαίνει τις τεχνικές ικανότητες και ικανότητες. Προέρχεται από την αληθινή ουσία ενός ατόμου. Εκπορεύεται από την προσωπικότητα και τον χαρακτήρα ενός ατόμου. Είναι η ποιότητα της «ενέργειας» που δημιουργεί γύρω του και κάνει τους άλλους να αισθάνονται άνετα στην παρουσία του. Είναι αυτό που κάνει τους ανθρώπους να μοιράζονται τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους, να κρύβουν τους φόβους τους, να χαλαρώνουν και να γελούν από την καρδιά τους. Η δημιουργία προσωπικής εμπιστοσύνης είναι ένα πολύ περίπλοκο έργο, όποτε συμβαίνει. Προϋποθέτει πραγματική ειλικρίνεια, δικαιοσύνη και ακεραιότητα σε συνδυασμό με πραγματική φροντίδα για τους άλλους.
Μπορούμε να χτίσουμε προσωπική εμπιστοσύνη;
Για να εμπιστευτούν προσωπικά (και να λειτουργεί η φυσική νευρική λειτουργία να παράγουν οξυτοκίνη!) οι άνθρωποι πρέπει να αισθάνονται:
Αποδεκτοί – Σεβαστοί – Ασφαλείς
Αν θέλουμε οι άνθρωποι να νιώσουν την πολύτιμη Προσωπική Εμπιστοσύνη σε εμάς, πρέπει κατά κάποιο τρόπο να ανακατασκευάσουμε το οικογενειακό τους περιβάλλον στην ιδανική του μορφή. Είναι το μέρος όπου το παιδί γίνεται δεκτό χωρίς όρους, σεβαστό ως πολύτιμο μέλος του συνόλου και ασφαλές, γιατί η μαμά και ο μπαμπάς πάντα το προστατεύουν και δεν θα το βλάψουν ποτέ.
Μπορούμε να δημιουργήσουμε αυτές τις συνθήκες στο περιβάλλον μας;
Μπορούμε να κάνουμε τους ανθρώπους να αισθάνονται αποδεκτοί, σεβαστοί και ασφαλείς στην παρουσία μας; Και αν το κάνουμε, θα είναι αυτή η κατάσταση ειλικρινής και βιώσιμη ή θα καταρρεύσει στην πρώτη διαφωνία μας μαζί τους;
Σεβασμός – Αποδοχή – Ασφάλεια
Ο σεβασμός είναι προϋπόθεση για την αποδοχή. Όταν σεβόμαστε πραγματικά τους ανθρώπους σαν ανθρώπινα όντα, ανοίγουμε το δρόμο για να τους αποδεχτούμε για το ποιοι είναι. Η αποδοχή όμως είναι δύσκολη. Όλοι μεγαλώνουμε σε ένα συγκεκριμένο σύνολο στερεοτύπων και ιεραρχιών. Η επιτυχία ορίζεται συνήθως από την κοινωνική τάξη, τον πλούτο και το επαγγελματικό επίτευγμα. Οι επιτυχημένοι άνθρωποι είναι ιδιαίτερα σεβαστοί και πάντα αποδεκτοί, ακόμη και όταν η συμπεριφορά τους είναι κακή και δεν σέβονται συναδέλφους ή άγνωστους.
Ο σεβασμός στις περισσότερες περιπτώσεις προορίζεται για τους «επιτυχημένους», ενώ οι άλλες κατηγορίες συνήθως αντιμετωπίζονται αδιάφορα. Για παράδειγμα, ο Διευθύνων Σύμβουλος ενός οργανισμού είναι πάντα σεβαστός από όλους, ενώ ο καθαριστής μπορεί να αντιμετωπίζεται ως πολίτης «δεύτερης κατηγορίας» του οποίου η γνώμη δεν χρειάζεται να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη. Ο σεβασμός δεν αφορά μόνο στο να απευθύνεις το λόγο σε ένα άτομο ή να ζητάς τη γνώμη του, αλλά στο να υπολογίζεις τις απόψεις του εξίσου με τους υπόλοιπους σε μια απόφαση και να το εμπλέκεις στη διαδικασία.
Ως αποτέλεσμα του Σεβασμού έρχεται η Αποδοχή. Όταν σεβόμαστε τους ανθρώπους, τους δεχόμαστε όπως είναι χωρίς να τους συγκρίνουμε με άλλους, χωρίς να τους ζητάμε να κάνουν ή να είναι κάτι διαφορετικό. Τους δεχόμαστε απλώς για το ποιοι είναι, για όσα γνωρίζουν, για το τι κάνουν και για το τι μπορούν ή δεν μπορούν να κάνουν. Τους δεχόμαστε ως ανθρώπινα όντα. Η αληθινή αποδοχή είναι όταν δεν έχουμε προσδοκίες. Δεν περιμένουμε από αυτούς να συμπεριφέρονται με συγκεκριμένο τρόπο ή να επιτύχουν έναν στόχο για να τους αποδεχθούμε (και να τους σεβαστούμε). Αναγνωρίζουμε την αξία της ύπαρξής τους.
Η δημιουργία ενός ασφαλούς περιβάλλοντος μοιάζει με το οικογενειακό περιβάλλον όπου το παιδί μπορεί να είναι ο εαυτός του χωρίς να κρίνεται ενώ ταυτόχρονα προστατεύεται από τον κίνδυνο και διασώζεται εάν χρειάζεται. Η παροχή ασφάλειας είναι να είσαι ευγενικός και ειλικρινής. Σε αυτό το πλαίσιο δεν ανταγωνιζόμαστε, υποστηρίζουμε. Δεν επικρίνουμε, μοιραζόμαστε ιδέες και γνώσεις. Δεν έχουμε κρυφή ατζέντα, είμαστε ανοιχτοί και διαφανείς.
Το να εμπνέεις εμπιστοσύνη ξεκινά και τελειώνει μέσα μας
Η δημιουργία ενός περιβάλλοντος Σεβασμού, Αποδοχής και Ασφάλειας για τους άλλους απαιτεί να σπάσουμε τα κοινωνικά στερεότυπα που διαμορφώνουν τις πεποιθήσεις μας και τις ασυνείδητες συμπεριφορές που μας οδηγούν αυτόματα σε ανταγωνισμό, απόρριψη και ατομικούς στόχους.
Ο ανταγωνισμός κρύβεται πίσω από την «αριστεία». Η απόρριψη είναι μια παρενέργεια των ατομικών «προτιμήσεων και επιλογών» και οι προσωπικοί στόχοι μπορεί να ονομάζονται «σκοπός».
Όταν η αριστεία, οι ατομικές επιλογές και ο σκοπός μας είναι προσανατολισμένα μόνο στην ικανοποίηση της δικής φιλοδοξίας, την προβολή του εαυτού μας και την προώθηση του ατομικού μας συμφέροντος, οι παρεκτροπές σε ανταγωνισμό και απόρριψη των άλλων γίνονται πιθανές.
Η αριστεία, οι προτιμήσεις / επιλογές και ο σκοπός μπορεί να είναι θεμιτά και απαραίτητα για την επιτυχία στις ανταγωνιστικές και απρόβλεπτες εποχές μας, αλλά παράγουν συμπεριφορές που δεν βοηθούν στη δημιουργία του πλαισίου για την Προσωπική Εμπιστοσύνη.
Πριν αρχίσουμε να προσπαθούμε να δημιουργήσουμε το πλαίσιο για την Προσωπική Εμπιστοσύνη, πρέπει να επενδύσουμε χρόνο για να ανακαλύψουμε τις πεποιθήσεις και τα στερεότυπά μας, τη στάση και τη συμπεριφορά μας απέναντι στους άλλους και τις προσδοκίες μας για αυτό. Αν η Προσωπική Εμπιστοσύνη δεν συμβαίνει εύκολα, πρέπει να ελέγξουμε τις βαθιές πεποιθήσεις μας και τα στερεότυπα για τον εαυτό μας και τους άλλους. Θα είναι μια πολύ χρήσιμη άσκηση για την ανάπτυξή μας.
(Περαιτέρω ανάγνωση: Ορισμός της εμπιστοσύνης – https://en.m.wikipedia.org/wiki/Trust_(social_science)
https://plato.stanford.edu/entries/trust/
https://www.kellogg.northwestern.edu/trust-project/videos/murnighan-ep-1.aspx )
Maria Biquet 